Waterkrachtcentrale in de Dommel
De stuw nog zonder de Waterkrachtcentrale
In 2011 wandelen vader Jan en zoon Bram Taks langs de Dommel en denken ‘waarom gebeurt er niets met de kracht van dit water?’ Zij zetten denken om actie en slaan aan het rekenen en organiseren om alle noodzakelijke vergunningen en de bouw- en exploitatieplannen rond te krijgen. Onder het moto ‘Hier krijgen wij energie van, jij ook?’ werven de initiatiefnemers fondsen, zetten een coöperatie op en werven leden.
Na 5 jaar van plannen en bouw is de eerste coöperatieve waterkrachtcentrale van Nederland in 2016 een feit. De bij aanvang geprognotiseerde opbrengst lag op zo’n 600.000 kWh per jaar. Door droogte en soms (te) overvloedige regenval ligt de jaarlijkse opbrengstprognose inmiddels rond de 400.000 kWh.
De Dommel is een regenrivier van 120 km lengte die begint in België ten zuiden van Peer. Hier welt grondwater op en stroomt via kleine kreekjes en slootjes naar de lager gelegen Maastrichtse Heide. Vaak nog door oude kronkels meandert de Dommel noordwaarts. De Dommel komt samen met de Aa in de Dieze en stroomt ten noorden van Den Bosch in de Maas. Op de relatief korte rivier zijn ook een aantal rioolwaterzuiveringen aangesloten. De invloed van regenwater is erg groot (ca 95%).
De gemiddelde stroomsnelheid van de Dommel is 0,5 à 1 meter per seconde.
De coöperatie ontvangt voor de waterkrachtcentrale een SDE+ subsidie. Deze subsidie vergoedt het verschil tussen de kostprijs van grijze energie en die van duurzame energie. Er wordt subsidie uitgekeerd voor de opgewekte energie in de vorm van een vergoeding per geproduceerde kWh; bij de centrale bedraagt deze 15 cent per kWh. De hoogte is afhankelijk van de energieprijs. Bij stijgende energieprijzen zakt de subsidie. De subsidie wordt over een periode van 15 jaar uitgekeerd en loopt van 2017 t/m 2031.
De Waterkrachtpatsers
Er is een ploeg van zo’n 10 vrijwilligers van de coöperatie, de Waterkrachtpatsers, die dagelijks paraat staan om de opgehoopte takken, riet en andere zaken voor het krooshek te verwijderen. Daarmee wordt voorkomen dat de centrale stopt en geen energie meer levert.
De werking van de waterkrachtcentrale
De werking van de waterkrachtcentrale wordt hieronder in het kort uitgelegd. De nummers hieronder komen overeen met de nummers in de afbeelding.
- Het onderlager is aan het uiteinde van de vijzel gemonteerd en zorgt ervoor dat de vijzel goed kan draaien en op zijn plek blijft.
- De vijzel, oftewel schroef van Archimedes, bestaat uit een holle buis waarop spiraalvormig schoepen zijn aangebracht. Het stromende water zorgt ervoor dat de vijzel gaat draaien.
- De vijzel ligt in een stalen bak: de trog. Deze trog geleidt het water door de vijzel. De speling tussen de vijzel en de trog is minimaal zodat er zo min mogelijk water langs de vijzel loopt.
- Het bovenlager is gemonteerd aan het uiteinde van vijzelbuis en zorgt ervoor dat de vijzel goed kan draaien en op zijn plek blijft.
- De koppeling verbindt de vijzel en de tandwielkast.
- De tandwielkast verhoogt het aantal omwentelingen van de vijzel naar de generator zodat deze optimaal energie kan opwekken.
- De rem, op de as tussen tandwielkast en generator, wordt niet gebruikt om de snelheid van de vijzel aan te passen maar kan in geval van nood de vijzel stil zetten.
- De generator zet de mechanische energie vanuit de draaiende vijzel om in elektrische energie.
- Door middel van een schuif kan de water toevoer naar de vijzel worden gestopt. Bij een storing, een gewone stop of bij een noodstop sluit de schuif.
- Het kroosrek zorgt ervoor dat grote obstakels, zoals bijvoorbeeld boomstammen, niet in de vijzel terecht kunnen komen. Van tijd tot tijd dient het vuil voor het rooster te worden verwijderd.
- In de schakelkast bevindt zich alle elektrische apparatuur. Hiermee wordt de vijzel bestuurd en kan de werking worden gecontroleerd.
- De vijzel is ontworpen om bij wisselende hoeveelheden water te werken en kan dus harder en zachter draaien. De frequentieregelaar zorgt dat deze wisselende snelheden toch de juiste elektrische frequentie geeft die nodig is om op het elektriciteitsnet energie te leveren.
- De door de waterkrachtvijzel opgewekte duurzame energie wordt afgegeven aan het elektrische net. Alle geleverde energie van de centrale wordt afgenomen door Greenchoice. Via deze energieleverancier kunnen de gebruikers de groene stroom van de centrale betrekken.
Opwekking Waterkrachtcentrale
Op dit moment wekt de Waterkrachtcentrale 75,050 kW op.